Ne masum, ne günahsız varlıklardır çocuklar. Hiç para vermeyiz onlara sahip olmak için, hiç sıkıntıya girmeyiz (genel olarak). Lütfundan verir Rabbim herbirimize. Bazen bir, bazen iki, üç, dört bazen…
Çoğu kez farkında değilizdir elimizdeki nimetin. Onların bize ait olmadığını, aslında bir emanet olduğunu, çocuklarımızla sınandığımızı, sınavlarımızın en büyük sorusunun çocuklar olduğunu hiç düşünmeyiz.
Özenle yaratmıştır Allah onları, ruhundan üflemiştir. En doğru, en temiz şekilde yetişsinler, cennet ehlinden olsunlar istemiştir…
En önemlisi tek Rabbi için alnı secdeye gelsin, tek O’na yönelsin, gayrısına iltifat etmesin, O’ndan gayri aşklarda gözü olmasın diye murad etmiştir.
Bu yüzden vahyetmiştir Rasulüne, hani “Benim ağzımdan Rabbimin istediğinden başkası çıkmaz” buyurmuştu ya Efendimiz;
işte bu yüzden kalbine ilham etmişti de “Çocuklarınız yedi yaşına geldiklerinde onlara namazı emredin. On yaşlarına gelince (namaz kılmazlarsa) onları hafifçe dövün. Ve yataklarda aralarını ayırın.”(Ebû Davut, Salât, 26) Hadis-i şerif’ini söyletmişti.
Neden 7 yaş? Günahlar akıl baliğ yaşına girdikten sonra yazılıyorsa niçin çocuklara 7 yaşında namazı öğretmemiz istenmiş?
Atalarımızın meşhur sözünü bilirsiniz: “Ağaç yaşken eğilir” Ergenlik çağına ulaşmış bir çocuğa, o yaşa kadar namazla ilgili bir telkinde bulunulmamışsa, namazı öğretme adına bir çaba gösterilmemişse, en deli çağlarına giren çocuğu namaza alıştırmak, bu konuda baskı yapmak hayli güç olacaktır ki, belkide insanoğlunun en zorlu çağı, ergenlik çağıdır.
7 yaşında anne ve babasına hayran, en büyük örneği annesi babası olan taptaze bir fidandır çocuk. Ne söyleseniz inanır, ne verseniz alır. Elbetteki 7 yaşına gelene kadar çocuk evdeki büyüklerin namaz kıldığını görmüş, görsel bir öğretiyi içine sindirmiş olarak büyümelidir.
Eğer siz namazı tam kılmıyor, ihmal ediyor, önemsemiyorsanız çocuğunuzdan namazı tam olarak kılmasını beklemeniz yanlış olacaktır.
Rabbinden 4 evlat emanet alan bir anne olarak çocuklarımı namaza nasıl alıştırdım nacizane kendi deneyimlerim ve tecrübelerimi sizlerle paylaşmak istiyorum.
Temel sağlam atılmalı
Öncelikle hamilelik döneminde annenin devamlı olarak alnının secdeye gelmesi şart. Eften püften sebeplerle namaz terkedilmemeli. Anne karnındaki çocuğun dış etkenlerden nasıl etkilendiğini hepimiz okumuşuzdur. İşte bu açıdan namaz eğitimide taa anne karnında başlıyor.
Çocuk doğduktan sonrada sıkça Kur’an sesi duyması çok önemli.
İlk çocuklarım (ikizler) henüz 3-4 yaşlarında iken duaları öğretmeye başladım. O yaşlarda dil tam oturuyor. Hatta güzel konuşmaya karşı bir özenti duyuyorlar. Henüz taptaze ve boş beyinleri, bilgiye öğrenmeye öyle aç ki, adeta bir alıcı, çevrede ne olup ne bitiyor, anne baba ne konuşuyor anında kapıyor, inanılmaz bir hızla öğreniyorlar.
Namaz surelerini en kolayından başlayarak öğrettim onlara. Çizgi film seyretmeden önce, legolarını dökmezden evvel 3 kez öğrendiğimiz sureyi tekrarlatıp sonra istedikleri şeylere izin verdim.
Mutfakta iş yaparken bile onları yanıma çağırıp sureleri tekrar ettirdim. Özellikle çocukları yatırırken ezberi hiç ihmal etmedim. Çünkü yatmadan evvel en son öğrenilen şeyler sabah ilk akla gelenler oluyor. Her sure ezberlendikten sonra en az üç gün yeni bir sure öğretmeyin. Diğer ezberlediği sureleri sıkça tekrar ettirin.
En baştan itibaren namaz konusunda asla yılgınlık göstermeyin ve sakın baskıcıda olmayın.
Kararlı olmak sanırım en doğru kelime. Bu yıllara yayılan çok uzun bir süreç. Bir anda olup bitmesini beklemeyin.
Ben 7 yaşına gelene kadar çocuklarıma “namaz kıl” gibi bir emir kipi kullanmadım. Benimle namaz kılmak ister misin? Haydi beraber kılalım mı? gibi zarif tekliflerle gönüllerini çelmeye çalıştım. Her namaz kılışlarında bundan ne kadar memnuniyet duyduğumu onlara farkettirdim.
Ve çevremde çok ender olan namaz kılan abileri, ablaları onlara örnek göstermeye çalıştım.
” Ben şu Ahmet abiyi çok seviyorum, çok çalışkan, çok güçlü, üstelikte namaz kılıyor biliyor musun?”
“Acaba Ayşe abla namaz kıldığı için mi bu kadar tatlı?” gibi sözlerle onların beyinlerinde namazı çok güzel bir yere oturtmaya çalıştım.
Zor bir anda, bir yolculuk dönüşü veya farklı bir sebeple namazım biraz gecikmiş olsa,
” Eyvah namazım geçecek! Namazım geçmeden kılmam lazım. Sonra Rabbim bana ne der? Canım namazım benim, ben seni hiç bırakır mıyım?” gibi sözlerlede aslında namazın ne denli önemli ve vazgeçilmez bir şey olduğu bilincini oturtmaya çalıştım.
Sizin çok önem verdiğiniz şeyler çocuğun beynine silinmemecesine kazınıyor.
Çocuk yedi yaşına gelince
7 yaşına gelen çocuğun namazı öğrenmesine hız verilmeli. Ara ara mutlaka yanınıza çağırıp namazı beraber kılmalısınız. Mesela çocuk sizinle oyun oynamak istedi. Namaz vakti de girmiş. Çocuğa ” Haydi gel beraber namazımızı kılalım, sonra seninle biraz oynayalım” deyip namazı çocuk için kolaylaştırabilirsiniz.
Ben çocuklarla her namaz kılışımda mutlaka sesimi onların duyabileceği şekilde yükseltir, sure sıralarını ve tadil-i erkanı öğrenmelerine yardımcı olurum.
İslamda çocuk eğitiminden baba sorumlu olsa da,günümüz babaları sabah işe gidip, akşam döndüğünden, çocuk üzerinde fazla etkili olamıyorlar. Bu yüzden yükün çoğu anneye kalıyor. Biz uygun vakitlerde de mutlaka cemaatle namaz kılarak çocuğun o ortamı yaşamasını sağladık. Zaten çocuk cemaatle, namazı çok daha kolay öğreniyor.
Tam olarak namaza başlaması
Ben Allah’ın izniyle 8-9 yaşına gelen çocuklarıma namazı tam olarak başlattım. İlk başlattığım zaman en az 1 ay çocukla beraber namaz kıldım. Taa ki kendi kendisine kılabileceğinden emin olana kadar buna devam ettim. Şu an kızıma da aynı şeyi yapıyorum. Bakın bu benim tercihim. Kesin yaş 10 yaştır ama, 10 yaş, öğrenmedeki son yaştır. O yaştan sonra çocuk namazı katiyyen bırakmamalıdır. Bu yüzden önceden başlatmak size kolaylık sağlar.
Sabah namazı dahil hiç bir namazdan ödün vermedik. Bu tamamen bir alışkanlık. Çocuk yemek içmek gibi, namaza öyle alışmalı ki, yapmadığı zaman eksikliğini hissetmeli.
Okula giden çocuklarda, okul zamanında kaçan namazlar, 12 yaşına kadar idare edilebilir. O yaştan sonra mutlaka kaçan namazların kazası kıldırılmalı.
Namaza çağırdığınız çocuğunuza lütfen daha yumuşak davranın. Güzel sözlerle, ikna edici cümlelerle çağırın. 10 yaşına kadar şamar oğlanına dönen, azarlanmaktan eleştirilmekten, arsız hale getirilen çocuk, namaz konusunda da, daha duyarsız olacaktır. Fakat o yaşa kadar bir fiske yemeyen çocuk, namaz kılmadığı için ciddi bir azar yerse elbette namazın önemini daha iyi kavrayacaktır.
Geçen gün bir okuyucum, 10 yaşına gelen çocuğunun kendisi söylemeden namaz kılmadığını yazmıştı. Hemen kendi çocuklarımdan örnek vereyim.
Çocuklarıma 8-9 yaşından beri devamlı olarak “namazınızı kılın” diyorum. 15 yaşına gelen ikizlerim daha bir senedir söyletmeden namaz kılıyorlar. Elhamdulillah.
Çocuk namazın önemini farkedinceye kadar, uyarmaya devam edeceğiz. Af buyrun bir hayvan yetiştirmiyoruz ki, doğurup 3 gün sonra kendi haline bırakalım. Elimiz, dilimiz, gözümüz hep üzerlerinde olacak. Her “namaz kıl” deyişimizde, zikir sevabı aldığımıza inanırım, çünkü Allah için söylüyoruz.
10 yaşındaki bir çocuk henüz namazın bilincinde değildir. Unutmayın, temelden alışkanlık edinsin diye o yaşlarda bıraktırmadan namaz öğretiyoruz..
Kıldım deyip yalan söylerse?
Namaz çok sorumluluk isteyen ağır bir yüktür. Çocuklar da namaza alışana kadar bir çok zorluktan geçiyorlar. Arkadaşlarına bakıyor, onların bu konuda rahatlığına imreniyorlar. Bazen bir odaya girip çabucak çıkıyor, namaz kılmadıkları halde, kıldım diyebiliyorlar. Ben yaklaşık 11-12 yaşlarına kadar bu durumla karşılaştım.
Bu duruma fırsat vermemek için, çocukların yanınızda veya görünür yerlerde namaz kılmasını sağlayabilirsiniz. Kıldım diyen ama namaz kılmamış olan çocuğu sakın yalancılıkla itham etmeyin.
“Emin misin?” Diye sorabilirsiniz. Ve böyle durumlarda çocuğun vicdanına etki edecek sözler söylemekte çok faydalı oluyor. “Ben bilmem ama Allah biliyor”, “Ben göremesemde Allah ve omzundaki melekler seni görüyor.” “Ben senin doğru söylediğine inanıyorum. Sen namazını bırakmazsın eminim.” gibi cümleler, çocuğun vicdan muhasebesi yapmasını kolaylaştırıp, zamanla hatalarını düzeltmesine vesile oluyor.
Önemli bir kaç not
Namaz için çocuklarınıza bir şeyler vaat etmeyin. “Eğer namaz kılarsan sana şunu alırım”gibi. Fakat ilk namaza başladığında, namaza başlama hediyesi alabilirsiniz. Bu ileriye dönük olarak, teşvik edici olabilir.
Her ne kadar bazı kardeşlerim önce sadece farz namazları kıldırarak başlatsalarda ben bunu tercih etmiyorum. Zira kolaydan zora geçiş meşakkatli bir iştir. Nasıl alışırsa öyle gidiyor.
Çocuğa namazı anlatan renkli resimli, eğlenceli kitaplar alın. Kendisine ait bir seccade, tesbih, başörtüsü de namaza teşvik eden unsurlardan.
Yemek ve namaz bir araya gelince tıpkı hadiste geçtiği gibi, yemeğe öncelik verin. Çocuğun sabrını zorlamayın.
Namaz kılan çocuğu güzel sözlerle takdir edin. “Namaz kıldıkça daha tatlı oluyorsun sanki” gibi sözlerle ruhunu okşayın.
Namaza başladıktan 1 hafta 10 gün sonra çocukta isteksizlikler görülebilir. Aman gevşeklik göstermeyin! Sizin kararlılığınızı farkeden çocuk, namazın terkedilmeyecek kadar önemli olduğunu sonunda kabul edip, alışkanlık kazanacaktır.
Farkettiğiniz gibi çocuğa tam olarak namaz alışkanlığını kazandırmak, yıllar sürüyor.
Eğer “Benim o kadar sabrım yok, çocuklarıma namaz öğretmekten daha önemli işlerim var” diyorsanız; Buyrun o önemli işlerinizin peşinden gidin…
Yok eğer “Evlatlarım beni cennete götürecek vesilelerdir” derseniz, yüklenin sabrı, semalar dolusu duaları kuşanın, gözyaşıyla söndürün cehennem ateşini.Alnı secdeli güller yetiştirin, ki sermayeniz olsun asıl yurdunuza…