Hoşgeldiniz İslami Forum Sayfası

[_SeNaToR_]

Ubade't-îbnu es-Samit radiyallahu anh'dan: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki: "Her kim ki, "Fatiha't-ul-Kitabı" okumazsa onun namazı yoktur."(594)

Ubade't-İbnu es-Samit radiyallahu anh'dan, şöyle dedi: Bir sabah namazında Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'in arkasında idik. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Kurân okurken, kıraati ona ağırlık verdi. Namazdan bitince (cemaate hitaben) zannedersem sizler imamınızın arkasında (Kur'ân) okuyorsunuz dedi?” Biz de: “Evet ya Rasûlullah hızlıca (size yetişebilmek için okuyoruz)” dedik. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem; “İmamınızın arkasında "Fatiha'dan" başka bir şey okumayın, zira "Fatiha'yı" okumayanın namazı yoktur" dedi.(595)

Reca İbnu Hayve'den, şöyle dedi: Bir gün Ubade't-İbnu es-Samit radiyallahu anh'ın yanı başında namaz kılıyordum ki, imamın arkasında (Fatiha'yı) okuduğunu duydum. Namazı kıldıktan sonra, dedim ki: "Ya Eba Velid, sen imamla olduğun halde arkasında (Fatiha'yı) okuyor musun?” dedi ki: “Yazıklar olsun sana (Fatiha'sız) namaz yoktur (bilmez misin?)(596)

Enes İbnu Malik radiyallahu anh'dan: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem (bir gün) ashabına namaz kıldırdı. Namazdan bitince, yüzünü ashabına çevirerek dedi ki:

“İmam okuduğu halde siz de (arkasında) namazlarınızda okuyor musunuz?” Hepsi sukut ettiler. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bu sorusunu üç kere tekrar etti. Birisi veya birkaçı dediler ki: “Evet Yâ Rasûlullah biz bunu yapıyoruz.” Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki: “Bunu yapmayın. Sizden biriniz imamın arkasında, içinden olmak üzere sadece "Fatiha'yı" okusun.(597)

Ebu Hureyre radiyallahu anh şöyle dedi: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki: "Fatiha" okunmayan namaz yeterli değildir. Dedim ki: “Peki Yâ Rasûlullah, eğer imamın arkasında olursam?” dedi ki: Elimden tutarak: "Fatiha'yı" içinden (kendi kendine) oku buyurdu.(598)

Ebu Hureyre radiyallahu anh şöyle dedi: Rasûlullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu ki: Her kim ki namaz kılar da o namazında "Ümmü'l-Kur'ânı' okumazsa, o namaz güdüktür sonra güdüktür, (yani) tamam değildir dedi. (Müslim'in rivayetinde ise bu sözü üç kere tekrar etti şeklinde gelmiştir.)

(Ravi diyor ki Bunun üzerine dedim ki: "Ya Eba Hureyre! İmam sesli okuduğunda nasıl yapayım? "Fatiha'yı" içinden okursun. Zira ben Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem işittim ki: Şöyle buyurdu. Allahu Teâla buyurdu ki: “Ben "Fatiha'yı" benimle kulum arasında yarı yarıya taksim ettim. (Yarısı benim yarısı kulumundur.) Ve kulumun istediği onundur." Kul, Elhamdu lillahi Rabbi'I-alemin dediği zaman Allah da: “Kulum bana hamd etti” der. Kul, Errahmanirrahim dediği zaman, Allah da: “Kulum beni sena etti” der. Kul, maliki yevmiddin dediği zaman, Allah da: “Kulum beni temcid etti (ve bir defada: Kulum bana tebyiz eyledi” dedi.) Ve buraya kadar benim.” Kul iyyake na'budu ve iyyake neste'in dediği zaman, Allah: “Bu kulumla benim aramda ve kulumun istediği hakkıdır” der. Kul İhdına's-sırata'l-müstakim sıratallezine en'amte aleyhim ğayri'l-meğdubi aleyhim ve-la'd-dâllîn dediği zaman, Allah: “İşte bu kulumundur ve kulumun istediği hakkıdır" buyurur.(599)

Abdullah İbnu Amr radiyallahu anh şöyle dedi: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem (ashabına hitaben) “Benim arkamda olduğunuz halde (Kur'ân) okuyor musunuz” diye sual etti? (Sahabeler) dediler ki: “Evet Yâ Rasûlullah süratli bir şekilde okuyoruz.” (Bu cevap üzerine) Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki: “(İmamın arkasında) "Fatiha'dan" başka bir şey okumayın.(600)

Yezid İbnu Şerik şöyle dedi: Ömer İbnu'l-Hattab radiyallahu anh'a dedim ki:
“İmam'ın arkasında iken "Fatihat'uI-Kıtab'ı" okuyabilir miyim?” “Evet okursun” dedi. Ve tekrar dedim ki: “Sen okuduğun halde de mi Yâ Emir'el-Mu'minin?” dedi ki: "Evet ben okusam da" buyurdu.(601)

Not:Sahabelerden ve Tabi'inden ehli ilmin ekserisinin ameli bu hadisler üzeredir. Sahabelerden, Ömer İbnu'l-Hattab, Ali İbnu Ebi Talib, Aişe Binti Ebi Bekr, Ebu Hureyre,Enes İbnu Malik, İbnu Abbas, İbnu Ömer, İbnu Mes'ud, Muaz İbnu Cebel, Ubey İbnu Ka'b, Ubade't-İbnu es-Samit, Abdullah İbnu Amr radiyallahu anhuma daha isimlerini zikretmediğimiz birçok sahabe vardır.

Kaynaklar:

594:Buhari(756) Müslim(394) Ebu Davud(822) Tirmizi(247) Nesei(2/137) ve Ibnu Mace(837)
595:Ahmed(5/316/322) Ebu Davud(823) Tirmizi(311) Nesei(2/141) Buhari Cüz'ünde(60/226)
Darekutni(1/318) İbnu Hibban(1776) Hakim(1/238) Beyhaki Süneninde(2/164) ve Kıra'atta(98) İbnu Ebi Şeybe(1/373) ve Tahavi(1/215) hasen bir senedle rivayet etmişlerdir.
596:Abdurrazzak(2771) hasen bir senedle rivayet etmiştir.
597:Buhari Cüz'ünde(224) Darekutni(1/340) Tahavi(1/218) Abdurrezzak(2765) Beyhaki Kitab'ul-Kıra'atta(121) Süneninde(2/166) Hatib(13/176) Ebu Ya'la ve Taberani Evsat ta Mecmauz zevaid(2/110) sahih bir senedle rivayet etmişlerdir.
598:İbnu Huzeyme(490) ve İbnu Hibban(1780) sahih bir senedle rivayet etmişlerdir.
599:Müslim(395) Ebu Davud(821) İbnu Mace(838) Malik(1/84) İbnu Huzeyme(489) İbnu Ebi Şeybe(1/375) İbnu Hibban(1775) Buhari Cüzünde(15/68/65/72) Abdurrezzak(2767) Ebu Avane(2/138) Beyhaki(2/38) Beyhaki Kitabul Kıraat'da(52) sahih bir senedle rivayet etmişlerdir.
600:Buhari Cüz'ünde(57) ve Beyhaki Kitab 'ul-Kıraatta(138) hasen bin senedle rivayet etmişlerdir.
601:Bu hadisi Buhari Cüz'ünde(45) Beyhaki(2/167) Hakim(1/239) Darekutni(1/218) Tahavi(1/218) ve Abdurrezzak(2776) Hasen bir senedle rivayet etmişlerdir.

 

[fatih 81]

imamın arkasında cemaatta iken fatiha okundugunu bilmiyordum euzu besmele çekip bekliyordum
allah razı olsun yeni bir sey daha öğrendim

 

[mavci]

Şafi Mezhebine göre Fatiha okunur...
Hanefi mezhebinde okunmaz...
Allah Celle Cellaühu kabul etsin inşallah...

 

[cemaldurra]

Selamun Aleyküm,

Bu konuyu ben de oldukça detaylı olarak araştırdım...
Ve uzun süredir imamın arkasında sadece Fatiha'yı okuyorum...
Neden okuyorum?..

Öncelikle Ebû Hanife de dahil olmak üzere mezhep imamlarının hepsi de aynı sonuca götürmektedir ki, o da, “Hadisle amel etmenin ve imamların ona ters olan görüşlerini terk etmenin vacip olmasıdır.”

İşte İmam Hanefi'nin bu konudaki sözleri:
1- “Hadis sahih olduğunda, o benim mezhebimdir.” (İbn Abidin, “el-Hâşiye” (1/63), “Resmü’l-müftî, Mecmûatü’r-resâil” (c.1, s.4) ve Şeyh Sâlih el-Fullânî, “Îkâz’ul-himem” (s.62) ve başkaları nakletmişlerdir. Ayrıca İbn Abidin “Şerhu’l-hidaye”de, İbnu’l-Hümam’ın hocası İbnu’ş-Şahna el-Kebîr’den onun şöyle dediğini nakleder:
“Hadis sahih olduğunda, mezhebin görüşüne ters de olsa hadisle amel edilir. Bu durumda o kişinin mezhebi, amel ettiği o hadisin hükmü olur. Hadisle amel etmekle kişi, Hanefî olmaktan çıkmaz. Çünkü Ebû Hanife’nin “Hadis sahih olduğunda, o benim mezhebimdir.” sözü sabit olmuştur. İbn Abdülberrr bu sözü, Ebû Hanife’den ve başka âlimlerden rivâyet etmiştir.”)

2- “Nereden aldığımızı bilmedikçe hiç kimseye bizim görüşümüzle amel etmesi helâl değildir.”
Bir başka rivayette: “Delilimi bilmeyen kimsenin görüşlerimle fetva vermesi haramdır.” (İbn Abdülberr, “el-İntikâ fî fedâili’s-selâseti’l-eimmeti’l-fukahâ” (s. 145); İbn Kayyim, “İ’lâmu’l-muvakkiîn” (2/309); İbn Abidin “el-Bahru’r-râik”e yaptığı “el-Haşiye” (6/293), “Resmü’l-müftî” (s.29,32); Şa’rânî, “el-Mîzân” (1/55), ikinci rivâyet. Üçüncü rivâyeti ise, Abbas ed-Dûrî, İbn Main’in “et-Târîh”inde (6/77/1), İmam Züfer’den sahih bir senedle rivâyet etmiştir. Benzer bir söz de Ebû Hanife’nin talebeleri Ebû Yusuf, İmam Züfer, Afiye b. Yezid’den rivâyet edilmiştir; bkz. “el-Îkâz”, s. 52. İbn Kayyim, Ebû Yusuf’tan gelen rivâyetin kesinlikle sahih olduğunu söyler (2/344). “el- Îkâz”a yapılan yorumda yer alan fazlalık (s.65), İbn Abdülberr ve İbn Kayyim’den rivâyet edilmiştir.)
Bir başka rivayette: “Çünkü biz insanız. Bugün bir söz söyler, yarın ondan vazgeçebiliriz.” şeklinde ziyade vardır.
Bir diğer rivâyette: “Aman ey Yakub (Ebû Yusuf)! Benden duyduğun her şeyi yazma. Çünkü ben bugün bir görüş dile getirir, yarın onu terk edebilirim. Yarın bir görüş dile getirir, öbür gün ise onu terk edebilirim.”

3- “Allah’ın Kitabı’na ve Hz. Peygamber’in hadislerine ters bir görüş bildirirsem, o görüşümü almayın.”

Diğer mezhep imamlarının da aynı mealdeki ifadeleri mevcut ama hepsini buraya almaya gerek görmüyorum, çünkü bizleri Hanefi mezhebi ilgilendiriyor şu an için...

Bu ifadelerden hareketle; Yarın Allah huzurunda neden okumadın diye sorulursa İmam Hanefi yukarıdaki ifadeleri nedeniyle bana şahit olmayacaktır... Neden okudun diye sorulursa ise zaten yeteri kadar delilim mevcut...

Allah'a emanet olun...

 

[hayri07]

bilgilerin için tşkr selametle kal.

 

[_SeNaToR_]

Selamun Aleyküm,

Bu konuyu ben de oldukça detaylı olarak araştırdım...
Ve uzun süredir imamın arkasında sadece Fatiha'yı okuyorum...
Neden okuyorum?..

Öncelikle Ebû Hanife de dahil olmak üzere mezhep imamlarının hepsi de aynı sonuca götürmektedir ki, o da, “Hadisle amel etmenin ve imamların ona ters olan görüşlerini terk etmenin vacip olmasıdır.”

İşte İmam Hanefi'nin bu konudaki sözleri:
1- “Hadis sahih olduğunda, o benim mezhebimdir.” (İbn Abidin, “el-Hâşiye” (1/63), “Resmü’l-müftî, Mecmûatü’r-resâil” (c.1, s.4) ve Şeyh Sâlih el-Fullânî, “Îkâz’ul-himem” (s.62) ve başkaları nakletmişlerdir. Ayrıca İbn Abidin “Şerhu’l-hidaye”de, İbnu’l-Hümam’ın hocası İbnu’ş-Şahna el-Kebîr’den onun şöyle dediğini nakleder:
“Hadis sahih olduğunda, mezhebin görüşüne ters de olsa hadisle amel edilir. Bu durumda o kişinin mezhebi, amel ettiği o hadisin hükmü olur. Hadisle amel etmekle kişi, Hanefî olmaktan çıkmaz. Çünkü Ebû Hanife’nin “Hadis sahih olduğunda, o benim mezhebimdir.” sözü sabit olmuştur. İbn Abdülberrr bu sözü, Ebû Hanife’den ve başka âlimlerden rivâyet etmiştir.”)

2- “Nereden aldığımızı bilmedikçe hiç kimseye bizim görüşümüzle amel etmesi helâl değildir.”
Bir başka rivayette: “Delilimi bilmeyen kimsenin görüşlerimle fetva vermesi haramdır.” (İbn Abdülberr, “el-İntikâ fî fedâili’s-selâseti’l-eimmeti’l-fukahâ” (s. 145); İbn Kayyim, “İ’lâmu’l-muvakkiîn” (2/309); İbn Abidin “el-Bahru’r-râik”e yaptığı “el-Haşiye” (6/293), “Resmü’l-müftî” (s.29,32); Şa’rânî, “el-Mîzân” (1/55), ikinci rivâyet. Üçüncü rivâyeti ise, Abbas ed-Dûrî, İbn Main’in “et-Târîh”inde (6/77/1), İmam Züfer’den sahih bir senedle rivâyet etmiştir. Benzer bir söz de Ebû Hanife’nin talebeleri Ebû Yusuf, İmam Züfer, Afiye b. Yezid’den rivâyet edilmiştir; bkz. “el-Îkâz”, s. 52. İbn Kayyim, Ebû Yusuf’tan gelen rivâyetin kesinlikle sahih olduğunu söyler (2/344). “el- Îkâz”a yapılan yorumda yer alan fazlalık (s.65), İbn Abdülberr ve İbn Kayyim’den rivâyet edilmiştir.)
Bir başka rivayette: “Çünkü biz insanız. Bugün bir söz söyler, yarın ondan vazgeçebiliriz.” şeklinde ziyade vardır.
Bir diğer rivâyette: “Aman ey Yakub (Ebû Yusuf)! Benden duyduğun her şeyi yazma. Çünkü ben bugün bir görüş dile getirir, yarın onu terk edebilirim. Yarın bir görüş dile getirir, öbür gün ise onu terk edebilirim.”

3- “Allah’ın Kitabı’na ve Hz. Peygamber’in hadislerine ters bir görüş bildirirsem, o görüşümü almayın.”

Diğer mezhep imamlarının da aynı mealdeki ifadeleri mevcut ama hepsini buraya almaya gerek görmüyorum, çünkü bizleri Hanefi mezhebi ilgilendiriyor şu an için...

Bu ifadelerden hareketle; Yarın Allah huzurunda neden okumadın diye sorulursa İmam Hanefi yukarıdaki ifadeleri nedeniyle bana şahit olmayacaktır... Neden okudun diye sorulursa ise zaten yeteri kadar delilim mevcut...

Allah'a emanet olun...

Allah Razı olsun kardeş...
Bizde Hanefi mezhebinde gelmeyen Lakin sahih hadislerle gelen bazı amelleri yaptığımızda hemen mezhepsiz damgası yiyoruz..Dediğin gibi Ebu hanife(r.a) bize hanefi mezhebine uyun demiyor. “Hadis sahih olduğunda, o benim mezhebimdir.” Diyerek asıl mezhebinin sahih hadis olduğunu gösteriyor...

 

[_SeNaToR_]

Şafi Mezhebine göre Fatiha okunur...
Hanefi mezhebinde okunmaz...
Allah Celle Cellaühu kabul etsin inşallah...

Bu görüşünüze katılmıyorum...Hanefi mezhebine uyan kişide mutlak fatihayı okuması gerek yoksa Efendimiz(s.a.v)'in uyardığı gibi onun namazı yoktur...
Ebu hanife(r.h) demiyor mu ? '' Hadis sahih ise benim mezhebim odur öyle ise bu konuda onlarca Sahih hadis var gerçekten hanefi isek o sahih hadisle amel etmemiz gerek yoksa Allah korusun Hadislerin önüne Ebu hanife(r.h)'nin sözlerini geçirmiş oluruz buda büyük tehlikeye götürür insanı.

Bu arada sizin Nurculardan olduğunuzu varsayıyordum ben...Nurculardan hanefiler bile okuyor üstad ikaz etmiş okuyun diye...
Gerçi dediğimiz gibi onca sahih hadis var yani üstad dedi diye okuyoruz demek büyük bir taassubluk örneğidir.(Hemen insanın aklına şöyle gelir ne yani sahih hadisle geldiği için değilde üstadın dediği için mi okuyorsun gibi soru geliyor aklımıza)

 

[mavci]

Esselamûaleykum...

Esselamûaleykum...

Ömer Nasuhi Bilmen'in Büyük İslam İlmihali nde biz böyle okuduk...
Ama varsa bir hata düzeltmek boynumuzun borcudur...
Ömer Nasuhi Bilmen acaba o hadisleri görmemiş mi?

 

[_SeNaToR_]

Ömer Nasuhi Bilmen'in Büyük İslam İlmihali nde biz böyle okuduk...
Ama varsa bir hata düzeltmek boynumuzun borcudur...
Ömer Nasuhi Bilmen acaba o hadisleri görmemiş mi?

Kardeş Ben Sahih hadisleri getirmişim önüne sen diyorsun ki Ömer nasuhi Bilmenden böyle gördük...
Tüm ulema ve ben Sahih Hadislerde böyle gördüm.
Ben Hadislere tabi oluyorum siz Ömer nasuhi bilmene tabi olabilirsiniz birşey diyemem.
Ömer nasuhi bilmen, taassubluğu bırakırsa o hadisleri görür muhakkak.

 

[mavci]

Esselamûaleykum...

Esselamûaleykum...

Soru
Bir Hanefi Üstad'a tabi olarak imam arkasında Fatiha okuyabilir mi? ve teşehhüdde "el mübarekatü" kelimesini ekleyebilir mi?

Cevap
Değerli Kardeşimiz;

Bu konuda, Üstadımızdan "kesinlikle hangi mezhepten olursa olsun imamın arkasında olanlar fatiha okusun" gibi bir kayda rastlayamadık.
Bu nedenle müçtehit efendilerimizin verdikleri talimata uymak gerekir.
Belki de tahiyyatta " elmubareketu" tabirini eklemekte bir zarar yoktur.

Fakat Fatiha için, fıkhi bir yanlışlık vardır.
Şöyleki:

Bilindiği gibi, namazdaki farz kıraatların / okuyuşların en önemlisi, Fatiha Suresi`ni okumaktır.
Bu açıdan, Fatiha okumanın hükmü, hangi rekatlarda okunması gerektiği, imama uyanlar tarafından da okunması gerekip gerekmediği gibi ayrıntılara ilişkin farklı görüşler ortaya çıkmıştır.
Bu farklı görüşlerin temelinde, Hz. Peygamber`den (s.a.) nakledilen farklı hadislere ve uygulamalara ağırlık ve önem verilmesidir.

İmama uyanların Fatiha okumasında temel alınan durumlar, Fatiha`nın namaz için gerekliliği ve namazdaki kıraat / okuyuş biçimidir.
Bilindiği gibi, farz namazlar açısından, gece namazları (akşam, yatsı ve sabah namazları) açık okuyuşlu, gündüz namazları (öğle ile ikindi namazları) ise gizli / içinden okuyuşludur.
Ayrıca, Cuma namazı da açık okuyuşludur.

Hanefi Mezhebi`ne göre,
okuyuş ister gizli / sessiz, ister açık / sesli yapılsın, her türlü namazda imamın okuması cemaat adına yeterlidir.
İmama uyan cemaatın kıraat yapması tahrimen mekruhtur.
Cemaat, sadece sübhaneke duasını okur, bundan sonra susup imamın okuyuşunu dinler, imamın gizli okuduğu yerlerde ise susar.
Hanefiler bu konuda,
"Kur`an`dan kolayınıza / uygun geleni okuyun ve dinleyin" (A`raf Suresi, 7/204.
Ayrıca bk. Müzzemmil Suresi, 73/20) ayetine dayanırlar.
Ayrıca, `Kimin imamı varsa, imamın okuyuşu onun da okuyuşudur.` (1) ,
`İmam uyulmak için vardır. Öyleyse, o tekbir alınca, siz de tekbir alın. O okuyunca, siz susun.` (2) hadislerine dayanırlar.

Şafii Mezhebi`ne göre, imama uyan, hem açık, hem de gizli okuyuşlu bütün namazlarda Fatiha okumak zorundadır.
Fatiha Suresi, bütün rekatlarda okunur.
Şafiilere göre, besmele de Fatiha Suresi`nin bir ayeti olduğu için, Fatiha okumaya besmeleyle başlamak zorunludur.
İmama uyan, gizli okuyuşlu namazlarda, hem Fatiha`yı, hem de zamm-ı sureyi içinden okur.
Açık okuyuşlu namazlarda ise, imam Fatiha`yı okuyunca biraz durur, bu sırada imama uyanlar yalnızca Fatiha`yı içinden okumakla yetinirler.
Bu görüşün dayanağı,
`Fatiha`yı okumayanın namazı olmaz` (3),
`Fatiha`sız namaz olmaz` (4) hadisleridir.
Çünkü bu hadisteki ifade, genel olup, hem imamı, hem uyanı kapsar.
Namazdaki okuyuş şeklinin önemi yoktur.
Dolayısıyla Fatiha okumayanın namazı sahih olmaz.

Rukudan kalkınca okunan duaya gelince: Bu dualara tesmi ve tahmid denilir.
Tesmi': "Samiallahu limen hamideh", demektir.
Tahmid: "Rabbena leke'lhamd demektir.(5)
Tek başına kılanlar her iki duayı da beraber okur.
İmama uyan kişiye gelince:
Hanbelîler ile Hanefilerde itimat edilen görüşe göre sadece "Rabbena leke'l-hamd", yahut "Rabbena ve leke'l-hamd", yahut "Allahumme rabbenâ ve lekellhamd" denir.
Birinci ifade Şâfilere göre daha iyidir; çünkü bu hususta sünnet gelmiştir.

Hanefilere göre en faziletlisi "Allahumme rabbenâ ve lekelhamd" dir. Sonra, "Rabbena ve leke’l-hamd" sözüdür.
Sonra "Rabbena leke'l-hamd"dir.
Hanbelîler ile Malikîlere göre ise en faziletlisi “Rabbena ve leke'l-hamd" sözüdür.
Hülasa cumhura göre imama uyan kişi tahmid getirmekle yetinir.

(1) (İbn Ebi Şeybe, Musannef, 1/377. Ayrıca bk. İbn Mace, ikamet, 18)
(2) (Buhari, salat, 18; Ebu Davud, salat, 68, 175)
(3) (Tirmizi, mevakit, 69; Darimi, salat, 36)
(4) (Buhari, ezan, 10/95; Ebu Davud, salat, 2/136, no: 822)
(5) Yani, Ey Rabbimiz! Bizim duamızı kabul et, bize hidayet verdiğin için sana hamd olsun.

Alıntı: Sorularla Risale.com

 

[_YUSUF_]

Konu dışına çıkıldığından konu kapatılmıştır.
Herkes Allah rızasını gözetmeli ve ona göre davranmalı ister haklı olalım ister haksık kisenin kimseye hakaret etme hakkı yoktur.